PREAMBUŁA

Działając na podstawie art. 22b ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1304) oraz art. 7 pkt. 6 ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1606) Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p.w. św. Wawrzyńca w Górnie z dniem 1.08.2024 r. wprowadza do stosowania „Standardy Ochrony Małoletnich” (zwane dalej „Standardami”), których podstawowym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa małoletnim wiernym parafii, dbałość o ich dobro, uwzględnianie ich potrzeb i podejmowanie działań w ich jak najlepszym interesie.

Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez wszystkich pracowników parafii jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Pracownicy parafii traktują dziecko z szacunkiem oraz uwzględniają jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez pracowników parafii wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Wszyscy pracownicy realizują te cele i działania w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych oraz swoich kompetencji.

Rozdział I

STWORZENIE I ZACHOWANIE BEZPIECZNEGO ŚRODOWISKA
W PARAFII

Akty i dokumenty na podstawie, których oparte są Standardy Ochrony Małoletnich

1.1. Kościelne

Wytyczne Papieskiej Komisji ds. Ochrony Małoletnich Universal Guidelines Framework, Rzym 2024.
Motu proprio Vos estis lux mundi, 09.05.2019, Rzym.
Nowelizacja Wytycznych dotyczących wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, 16.10.2019.

1.2. Państwowe

Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 r. (Dz. U. 1964 Nr 9 poz. 59);
Ustawa z dnia 28 lipca o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023r. poz.1606);

1.3. Międzynarodowe

Konwencja o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystaniem niegodziwym traktowaniem
w celach seksualnych, 25.10.2007, Lanzarote.
Konwencja o ochronie praw dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonychdnia 20 listopada 1989 r.

Polityka ochrony dotycząca zasad bezpieczeństwa i sposobów ochrony dzieci na terenie parafii

2.1. W przygotowaniu dokumentu uczestniczyły rodziny zaangażowane w duszpasterstwo parafialne.

2.2. W parafii został powołany i działa Zespół ds. Prewencji oraz wyznaczona jest tzw. osoba zaufana.

2.3. Dokument „Standardy Ochrony Małoletnich” określa kwestie związane z:

rekrutacją osób zaangażowanych w działania duszpastersko-katechetyczne,
bezpiecznych relacji rówieśniczych oraz pomiędzy dorosłym a dzieckiem,
bezpiecznego korzystania z Internetu,
zasadami ochrony wizerunku i danych osobowych,
sposobów reagowania w parafii na przypadki niewłaściwych zachowań lub przemocy,
pomocą pokrzywdzonym.

2.4. Standardy ochrony są dostępne w parafii (strona www, gablota, zakrystia, kancelaria) i podane do publicznej wiadomości także w wersji skróconej dla małoletnich.

Rozdział II

OBJAŚNIENIE TERMINÓW

Osoby zaangażowane w duszpasterstwo parafialne

ksiądz / kapłan – duchowny chrześcijański posiadający święcenia kapłańskie (prezbiteratu), na mocy których spełnia funkcje kultowe i rytualne, jak również funkcje administracyjne w parafii.
duchowni, kler – biskupi, prezbiterzy i diakoni.
osoby konsekrowane – członkowie instytutów życia konsekrowanego
osoba świecka – członek Kościoła katolickiego i personel Kościoła inny niż biskupi, prezbiterzy (księża), diakoni i osoby zakonne.
biskup – biskup lub arcybiskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury Personalnej Kościoła łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.
proboszcz – mianowany przez biskupa duszpasterz i zarządca parafii.
personel kościelny – duchowny, osoba zakonna lub inna osoba zatrudniona przez Kościół na podstawie umowy, podwykonawstwa, lub dobrowolnie i nieodpłatnie (wolontariat).

Organizacja posługi Kościoła

parafia – określona terytorialnie lub personalnie wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele, nad którą pasterską pieczę powierza się proboszczowi.
duszpasterstwo parafialne – wszelka aktywność służąca duchowemu pożytkowi wiernych parafii wykonywana w ramach działalności parafii.
duszpasterstwo pozaparafialne – aktywność służąca duchowemu pożytkowi wiernych, wykonywana na terenie parafii, ale mająca struktury pozaparafialne.
klerykalizm – postawa wobec duchownego/osoby zakonnej charakteryzująca się nieuzasadnionym nadmiernym szacunkiem i przekonaniem o ich wyższości moralnej

Dzieci i osoby bezbronne

dziecko – osoba poniżej 18. roku życia.
wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą w wieku ochronnym jest wykorzystaniem seksualnym, a osoba dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzialności karnej. W Polsce obecnie wynosi 15 lat
dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony, będące obiektem działań osoby dojrzałej seksualnie, polegającym na zaangażowaniu dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej
opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziecka oraz posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby.
zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna tymczasowego. W przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny (orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).
osoba bezbronna – zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba znajdująca się w stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub psychicznym albo pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet sporadycznie, ogranicza ich zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się przestępstwu w inny sposób.

Przemoc (krzywdzenie) i jej rodzaje

Przemoc (Krzywdzenie) – każde zamierzone lub niezamierzone działanie, lub zaniechanie działania jednostki, instytucji, lub społeczeństwa jako całości i każdy rezultat takiego działania, lub bezczynności, które naruszają równe prawa i swobody małoletniego i/lub zakłócają ich optymalny rozwój. Jeżeli powyższe działania są dokonywane za pomocą urządzeń elektronicznych, określa się je jako cyberprzemoc.

W ramach tego działania można wyróżnić:

przemoc fizyczną – przemoc, w wyniku której małoletni doznaje faktycznej fizycznej krzywdy lub jest nią potencjalnie zagrożony. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za małoletniego, lub ze strony osoby, której małoletni ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna wobec małoletniego może być czynnością powtarzalną lub jednorazową;
przemoc psychiczną / emocjonalną / duchową – jest to przewlekła, nie fizyczna, odwołująca się także do przekonań religijnych i wiary, szkodliwa interakcja pomiędzy małoletnim a opiekunem, obejmująca zarówno działania jak i zaniechania. Zaliczamy do niej m.in.: niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z małoletnim opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z małoletnim, niedostrzeganie lub nieuznawanie indywidualności małoletniego i granic psychicznych pomiędzy rodzicem a małoletnim. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, gdy dana osoba jest poddawana działaniom mającym na celu jej kontrolowanie, z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy. W ramach przemocy psychicznej / emocjonalnej / duchowej mieszczą się takie działania jak: bullying – (znęcanie, zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także fizyczne); gaslighting – przemoc psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki sposób, że ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zalękniona i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji; grooming – działania z wykorzystaniem środków teleinformatycznych lub telekomunikacyjnych, mające na celu izolację osoby, uczynienie jej zależną, skłonną do zaufania i bardziej podatną na krzywdzące zachowanie; seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć
zaniedbywanie małoletniego – chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji małoletniego z osobą, która jest zobowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka.
wykorzystywanie seksualne – włączanie małoletniego w aktywność seksualną, której nie jest on w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między małoletnim a dorosłym lub małoletnim a innym małoletnim, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy.
przemoc rówieśniczą – przemoc, w której zarówno sprawca jak i osoba pokrzywdzona są w tym samym wieku. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców

Osoby dotknięte krzywdą lub niewłaściwym zachowaniem

osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).
osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby pozostające w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc (art. 115 §11 Ustawy
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
skarżący – każda osoba składająca skargę, która może zawierać zarzut, podejrzenie, obawę lub zgłoszenie naruszenia prawa.
pozwany – osoba, na którą złożono skargę.
oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne.
przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd i/lub procedurę kościelną.

Zespół ds. Prewencji i jego działalność

osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskiego, danej grupy parafialnej, np. ministrantów, sprawująca nadzór nad prawidłowym stosowaniem standardów ochrony dzieci.
osoba zaufana – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskiego, ciesząca się zaufaniem i odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń
o zdarzeniach dotyczących przemocy.
osoba odpowiedzialna za interwencję – zarządca placówki (proboszcz) odpowiedzialny za podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.
kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność, asertywność.
konflikt interesów – sytuacja, w której powstaje konflikt pomiędzy obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami, który może mieć wpływ na wykonywanie tych obowiązków.
lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec grupy ludzi, przełożonego, która może przyjmować formy pozytywne lub negatywne.
dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania żyjącej osoby fizycznej.
wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo skierowane do sądu, aby ten zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek nie podlega żadnej opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przypadku jego odrzucenia przez sąd nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec wnioskodawcy.

Akty prawne

Kodeks karny (k.k.) – należy przez to rozumieć ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny;
Kodeks postępowania karnego (k.p.k.) – należy przez to rozumieć ustawę z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego;
Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.) – należy przez to rozumieć Ustawę z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego;
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej – należy przez to rozumieć Ustawę z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej.

Rozdział III

KODEKS ZACHOWAŃ

Relacja dorosły – dziecko

1.1. Szczegółowe zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim:

Wszystkie spotkania z dziećmi na terenie parafii powinny być organizowane w miejscach oficjalnych, ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.
Nie można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych. Jeżeli dobro dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odbywać w sekrecie (zalecane powiadomienie rodziców lub przełożonego) i w warunkach odizolowanych.
Osoba przeprowadzająca spotkanie powinna zatroszczyć się o transparentność (np. przeszklone lub uchylone drzwi pomieszczenia, które nie mogą być zamknięte na klucz, obecność innych osób w bezpośrednim pobliżu, powiadomienie innych osób o spotkaniu). Indywidualnych spotkań z dziećmi nie wolno w nieroztropny sposób mnożyć ani przedłużać.
Spotkania takie nie powinny odbywać się w godzinach późnych lub nieodpowiednich, z zachowaniem roztropności przy planowaniu spotkań formacyjnych czy modlitewnych dla dzieci i młodzieży.
Dzieci nie mogą same przebywać w pomieszczeniach mieszkalnych osób duchownych. Nie powinny też towarzyszyć duszpasterzom w miejscach lub w sprawach niezwiązanych ze sprawowaniem posługi lub formacją.
Dzieci powinny zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej. Podczas pełnienia funkcji wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności dzieci.
Dzieci na terenie parafii nie mogą przebywać pod wyłączną opieką innego dziecka, chyba że inaczej stanowią regulaminy religijnych ruchów duszpasterstwa pozaparafialnego, w tym wypadku stosuje się standardy opracowane przez te grupy. Osoby te powinny być odpowiednio uformowane, przygotowane i pełnić posługę pod okiem dorosłych.
Jeśli spotkania formacyjne, np. przygotowanie do bierzmowania, odbywają się w domach wybranych rodzin, również muszą być przeprowadzane w grupie, nigdy indywidualnie.
Zakazuje się przewożenia dzieci prywatnymi samochodami, zwłaszcza w pojedynkę, bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
Niedopuszczalne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej z dzieckiem.
W prywatne życie dziecka wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim wymaga tego konkretny problem.
W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wykazać się delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien przeprowadzić specjalista.
W obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksualnym. Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych, pornograficznych lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutalnej przemocy bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikolwiek sposób i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.
Niedozwolone jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak: poniżanie, upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowane, znęcanie się, zarówno w bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.
Niedopuszczalne są wszelkiego rodzaju nadużycia duchowe.
Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej pomiędzy dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.
Nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji duszpasterskich lub wychowawczych.

1.2. Zachowania niedozwolone to wszelkie formy zachowania wobec dzieci, które oddziałują
w ich wolność i integralność fizyczną lub psychiczną, wywołując poczucie dyskomfortu, lęku, poczucia braku bezpieczeństwa, zażenowania, wstydu, a w szczególności:

wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;
dotykanie miejsc intymnych (choćby przez bieliznę lub odzież);
pocałunki;
mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;
klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;
łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;
masaże;
sadzanie na kolanach;
kładzenie się lub spanie obok;
używanie wulgaryzmów.
częstowanie dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi, posiadania środków niedozwolonych przez prawo. Nie wolno również tolerować ich posiadania oraz zażywania przez dzieci.

1.3. Zasady ochrony dotyczące wyjazdów organizowanych przez parafię:

zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem prowadzonych spotkań;
zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;
ustalić zasady odbioru dzieci;
ustalić zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;
wszystkie formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku dzieci powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
na wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych, po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasadami jego organizacji (regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;
podczas wyjazdów parafialnych opiekunowie nie powinni nocować w tym samym pomieszczeniu co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna pozostania
w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie zawiadomić inną osobę dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe, organizator zawiera informację na ten temat w regulaminie. Szczególnie zadbać należy o ochronę dzieci w toaletach, łazienkach, przebieralniach czy szatniach.

Zasady ochrony w relacji dziecko – dziecko

Należy zwrócić uwagę dzieci na praktykowanie właściwej postawy względem innych dzieci. W szczególności chodzi o wykształcenie takich postaw jak:

2.1. Równe traktowanie i szacunek dla każdej osoby:

traktuj innych tak, jak chcesz, aby inni traktowali Ciebie.
pamiętaj, że każda osoba jest kimś wyjątkowym i szczególnie obdarowanym przez Boga. Należą się jej szacunek i troska o jej dobro.
bądź tolerancyjny – szanuj odmienny wygląd, przekonania, poglądy i cechy rówieśników.
masz prawo do zabawy i relacji z każdym dzieckiem, ale pamiętaj, że nie zawsze inne dziecko ma chęć do kontaktu z Tobą w danym momencie.
zachowaj otwartość i bądź wrażliwy na wszystkie osoby, nawet jeśli nie należą do grona Twoich najbliższych przyjaciół. Nie wykluczaj ich ze wspólnych działań, rozmów i szkolnych aktywności.

2.2. Właściwe zasady komunikacji między dziećmi:

zachowuj życzliwość i szacunek wobec koleżanek/kolegów.
pamiętaj, że każdy ma prawo do wyrażania swojego zdania, myśli i przekonań, o ile nie naruszają one dobra innych osób.
słuchaj innych, gdy mówią.
zachowuj kulturę słowa w każdej sytuacji.
stosuj formy grzecznościowe.
pytaj o zgodę na kontakt fizyczny (przytulenie, pogłaskanie).

2.3. Szacunek dla cudzej własności, prywatności i przestrzeni:

szanuj rzeczy osobiste i mienie innych osób.
zapytaj, jeśli chcesz pożyczyć od kogoś jakąś rzecz.
nie przeglądaj prywatnych rzeczy innych osób bez ich zgody.
nie rób zdjęć, nie nagrywaj ani nie rozpowszechniaj wizerunku innych osób bez ich wyraźnej zgody.
pamiętaj, że każdy ma prawo do przestrzeni osobistej. Jeśli inna osoba potrzebuje chwili samotności, uszanuj to. Naruszanie tej przestrzeni może rodzić konflikty.

2.4. Zakaz stosowania przemocy w jakiejkolwiek formie:

nie stwarzaj sytuacji, w których ktoś czułby się celowo pomijany, izolowany.
nie stosuj przemocy fizycznej. Szturchanie, popychanie, kopanie czy siłowe przytrzymywanie kolegi/koleżanki naruszają jego/jej integralność fizyczną.
szanuj przestrzeń intymną kolegów/koleżanek. Nigdy nie dotykaj ich w sposób, który może być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny.
nie wyśmiewaj, nie obgaduj, nie ośmieszaj, nie zawstydzaj, nie upokarzaj, nie lekceważ i nie obrażaj kolegów/koleżanek.
nie wypowiadaj się w sposób obraźliwy o rodzicach kolegów/koleżanek.
nie zwracaj się w sposób wulgarny do innych.
pamiętaj, że żarty są wtedy żartami, kiedy nikt z ich powodu nie cierpi. Jeśli tak jest, natychmiast zakończ taką zabawę słowną.
nie narażaj siebie i innych uczniów na sytuacje zagrażające życiu i zdrowiu fizycznemu czy psychicznemu.
nie wyrażaj negatywnych, prześmiewczych komentarzy na temat zachowania, pracy, wyglądu kolegów/koleżanek.
nie zabieraj rzeczy należących do innych bez ich zgody.

2.5. Sposoby pokojowego rozwiązywania konfliktów:

wycisz się, uspokój, zatrzymaj niepotrzebną kłótnię, zanim stracisz nad sobą kontrolę. Zastanów się, co chcesz osiągnąć. Jeśli to możliwe, podejmij spokojną rozmowę z drugą stroną.
powiedz, co według Ciebie jest problemem, co przyczyną nieporozumienia, czego oczekujesz.
słuchaj drugiej osoby. Dopytaj o jej odczucia i oczekiwania.
upewnij się, że Twój rozmówca powiedział wszystko odnośnie do swoich odczuć.
wspólnie wymyślcie rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony.
jeśli nie uda się Wam dojść do porozumienia, poproś o pomoc osobę dorosłą. Nie rozwiązuj konfliktu samodzielnie.
nie bądź obojętny, gdy komuś dzieje się krzywda. Zawsze poinformuj o tym osobę dorosłą.

Wymagania od zewnętrznych instytucji/osób

3.1. Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich na organizatorze działalności wskazanej w ustawie, w której biorą udział małoletni ciąży obowiązek weryfikacji zaproszonej osoby/osób w Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym.

3.2. Na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich osoba zaproszona przedkłada organizatorowi działalności wskazanej w ustawie informację z Krajowego Rejestru Karnego (wystarczy kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem).

Zasady ochrony w przestrzeni wirtualnej

4.1. Obowiązek zapewnienia bezpiecznego poruszania się w Internecie

Parafia zapewniając dzieciom dostęp do Internetu, powinna wdrożyć środki bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp do treści stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju. Na urządzeniach umożliwiających dostęp do Internetu powinno być zainstalowane i aktualizowane oprogramowanie filtrujące treści, zaś korzystanie z Internetu powinno być monitorowane przez wyznaczoną osobę przynajmniej w sposób umożliwiający ustalenie, kto, kiedy i z jakich treści korzystał.

4.2. Szacunek w kontaktach wirtualnych i zakaz cyberprzemocy respektowany przez użytkowników Internetu:

Pracownicy parafii powinni wykształcić u siebie i u dzieci następujące zasady postępowania:

szanuj innych i traktuj ich tak, jak chcesz, by traktowali Ciebie – dotyczy to wszystkich typów Twojej aktywności w sieci. Po drugiej stronie ekranu jest drugi człowiek.
pamiętaj, że cyberprzemoc często zaczyna się od tzw. „niewinnych żartów”. Nie każdy ma takie samo poczucie humoru. Uważaj na to, co piszesz i co publikujesz, w Internecie nic nie ginie.
W świecie wirtualnym łatwo poruszyć lawinę wzajemnych niechęci, co może doprowadzić do konkretnej formy przemocy.
nie udostępniaj kontaktów do innych osób (telefonicznych, mailowych) bez ich zgody.
dbaj o swój oraz innych wizerunek w sieci – nie publikuj wrażliwych danych, powierzonych ci informacji oraz zdjęć i filmów ośmieszających innych. Szanuj ich prywatność.
chroń intymność swoją i innych. Nie wysyłaj i nie udostępniaj zdjęć lub filmów, które by ją naruszały.
sprzeciwiaj się hejtowi, sam nie publikuj obrażających i agresywnych komentarzy oraz reaguj, gdy zauważysz, że ktoś jest poniżany w Internecie. Nie przesyłaj dalej ośmieszających wiadomości. Zgłoś takie działania odpowiednim osobom.
nie prowokuj innych do niepotrzebnych, nieuzasadnionych kłótni.
nie wykluczaj swoich rówieśników z grup w mediach społecznościowych z powodu swoich prywatnych niechęci.
nie podszywaj się w Internecie pod inne osoby. Takie zachowanie w cyberprzestrzeni jest kradzieżą tożsamości. To jest przestępstwo.
jeżeli zauważysz, że ktoś nie wylogował się ze swojego konta, nie wykorzystuj tej sytuacji do działań, które przyniosłyby mu szkodę, ale życzliwie poinformuj go o jego nieuwadze.
pamiętaj, że groźby, pomówienia, nawoływanie do nienawiści, prześladowanie, ośmieszanie
w cyberprzestrzeni także są karalne. Twoje działania w sieci nie są anonimowe.

Ochrona danych osobowych i wizerunku małoletnich

5.1. Zasady ochrony danych osobowych

Dane osobowe małoletniego podlegają ochronie na zasadach określonych w Ustawie z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych oraz w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku
z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE(ogólne rozporządzenie o ochronie danych):

osoby prowadzące zajęcie z małoletnimi mają obowiązek zachowania tajemnicy danych osobowych, które przetwarza oraz zachowania w tajemnicy sposobów zabezpieczenia danych osobowych przed nieuprawnionym dostępem;
dane osobowe małoletniego są udostępniane wyłącznie osobom i podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów;
osoby prowadzące zajęcia z małoletnimi są uprawnione do przetwarzania danych osobowych i ich udostępnienia jedynie w ramach podejmowanych działań za zgodą prawnych opiekunów dziecka.

5.2. Zasady ochrony wizerunku małoletnich

osoby prowadzące zajęcia z małoletnimi uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewniają ochronę jego wizerunku.
prowadzącym zajęcia z małoletnimi nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów utrwalania wizerunku dziecka bez pisemnej zgody opiekuna małoletniego.
przed utrwaleniem wizerunku małoletniego należy dziecko oraz opiekuna poinformować o tym, gdzie będzie umieszczony zarejestrowany wizerunek i w jakim kontekście będzie wykorzystywany.

6. Pozostałe zasady związane z aktywnością duszpasterską

Sakrament pokuty i pojednania, a także spotkania związane z towarzyszeniem duchowym powinny odbywać się w miejscach do tego wyznaczonych (konfesjonał lub miejsce osobne, ale widoczne). Jeśli nie można zachować tej zasady (np. w czasie wakacji, pielgrzymki czy przy spowiedzi osoby chorej czy z niepełnosprawnością), należy zadbać o to, by spowiednik i penitent byli dostępni (drzwi pomieszczenia nie mogą być zamknięte na klucz) lub widoczni dla innych osób (np. uchylone drzwi do pomieszczenia). Niedopuszczalne jest spowiadanie w pokojach prywatnych.
Podczas Mszy świętych o uzdrowienie połączonych z modlitwą wstawienniczą należy zadbać o to, aby modlitwa taka odbywała się przy głównym ołtarzu, w miejscach godnych, widocznych, centralnych, a nie w różnych „zaułkach”, przyciemnionych pomieszczeniach.
Zaleca się, aby odwiedziny chorych odbywały się w obecności osoby trzeciej.
Do udziału w wizytach duszpasterskich należy zapraszać tylko takie osoby, które wykazują się odpowiednią dojrzałością np. w obszarze zachowania dyskrecji.
Zobowiązania i obietnice księdza, pracownika lub osoby posługującej w parafii, zwłaszcza te, za które uiszczono wynagrodzenie, powinny być udokumentowane w formie pisemnej, a kopia przekazana beneficjentowi.

Rozdział IV

REKRUTACJA OSÓB I ICH EDUKACJA

Działania związane z rekrutacją obowiązujące proboszcza

1.1. O każdej osobie zaangażowanej w parafii i mającej kontakt z dziećmi w obszarze związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad dziećmi uzyskuje dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Nawet w przypadku osób mających krótkotrwały kontakt z dzieci na terenie parafii uzyskanie takiej informacji jest zalecane, chociaż nie stanowi to obowiązku prawnego. W takim przypadku należy jednak najpierw uzyskać zgodę osoby objętej takim sprawdzeniem. Informacje zwrotne otrzymane z systemu teleinformatycznego Proboszcz drukuje i składa do akt osobowych danej osoby.

1.2. Przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Uzyskaną informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności i także składa do akt osobowych danej osoby.

1.3. Od osoby którą zamierza dopuścić do działalności związanej z pracą z małoletnim pobiera oświadczenie o państwie/państwach (innych niż Rzeczpospolita Polska), w których zamieszkiwał w ostatnich 20 latach, pod rygorem odpowiedzialności karnej.

1.4. Jeżeli prawo pastwa, z którego ma być przedłożona informacja o niekaralności nie przewiduje wydawania takiej informacji lub nie prowadzi rejestru karnego, wówczas taka osoba składa, pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie był prawomocnie skazany oraz nie wydano wobec niego innego orzeczenia, którym stwierdzono, iż dopuścił się takich czynów zabronionych wobec małoletnich.

1.5.Jeśli parafia zatrudnia firmy z zewnątrz lub udostępnia im pomieszczenia, właściciel firmy musi przedstawić proboszczowi oświadczenie o sprawdzeniu swoich pracowników, którzy wejdą na teren parafii i będą mogli mieć kontakt z dziećmi, w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Otrzymany dokument oświadczenia Proboszcz parafii zachowuje w aktach związanych ze Standardami Ochrony Małoletnich.

Edukacja osób zajmujących się profilaktyką w parafii

2.1. Wszyscy pracownicy i wolontariusze w parafii otrzymują potrzebną im wiedzę o standardach przyjętych i obowiązujących w parafii – kodeksie zachowań, procedurach związanych z interwencją i zgłoszeniem.

2.2. Za przeprowadzenie szkolenia odpowiedzialny jest proboszcz. Szkolenie może przeprowadzić osoba odpowiedzialna w parafii za prewencję lub zaproszona z zewnątrz pod warunkiem, że posiada do tego kompetencje.

2.2. Pracownicy i wolontariusze pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne dodatkowo otrzymują potrzebną wiedzę dotyczącą:

rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);
rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);
strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);
rozmowy z dzieckiem/nastolatkiem/osobą bezbronną na temat krzywdy;
rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych) dotyczącą przemocy;
zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;
innych zaleceń obowiązujących w danej placówce/miejscu duszpasterskim.

2.3. Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi:

składa oświadczenie o zapoznaniu się z polityką ochrony dzieci i zobowiązaniu do jej przestrzegania (Załącznik 2: Oświadczenie o zapoznaniu się z polityką ochrony dzieci);
otrzymuje zaświadczenie o udziale w szkoleniu (Załącznik 8: Zaświadczenie o udziale
w szkoleniu);
co dwa lata uczestniczy w szkoleniu z zakresu prewencji.

2.4. Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii powinny mieć także wiedzę na temat:

budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła i ustaw państwowych (obecnie tzw. „Ustawa Kamilka” i Krajowy Plan Przeciwdziałania Przestępstwom Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Małoletnich na lata 2023-2026 oraz Wytyczne KEP, dokument prewencji KEP);
podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i przewidzianych przez Kodeks karny);
czynników ryzyka i czynników ochronnych;
funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek pomocowych;
procedur ustalonych dla danej parafii.

Rozdział V

STRUKTURA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Zakres działań wynikający z odpowiedzialności proboszcza obejmuje:

wdrożenie w życie standardów ochrony małoletnich;
powołanie osoby lub Zespołu ds. Prewencji (należy do niego również tzw. osoba zaufana);
interwencję w przypadku zaistnienia przemocy. Proboszcz powinien to zrobić we współpracy
z osobą zaufaną i Zespołem ds. Prewencji;
bezpieczne przechowywanie notatek ze zdarzeń;
aktualizację co dwa lata dokumentu zawierającego standardy ochrony małoletnich;
ewaluację dokumentu we współpracy z odpowiedzialnymi za prewencję, a następnie konsultowanie z osobami zaangażowanymi w duszpasterstwo parafialne.

Zakres działań wynikający z odpowiedzialności osoby zaufanej oraz Zespołu ds. Prewencji obejmuje:

przyjmowanie zgłoszeń dotyczących nierespektowania standardów. Osoba zaufana nie może na własną rękę podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub weryfikacji zgłaszanych faktów. Obowiązuje ją zasada poufności. Powinna to być osoba faktycznie budząca zaufanie, posiadająca tzw. kompetencje miękkie, predysponujące ją do kontaktu z osobami skrzywdzonymi;
dokumentowanie wszelkiej działalności dotyczącej ochrony oraz interwencji i pomocy.

Odpowiedzialność dotyczy:

dokonywania wpisów w rejestrze zdarzeń przez osoby bezpośrednio zaangażowane w daną aktywność;
prowadzenia rejestru zdarzeń zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych.

Zakres działań w odniesieniu do diecezji obejmuje:

Zgłoszenie nadużycia, przemocy, niewłaściwego zachowania bezpośrednio związanego z osobą duchowną delegatowi ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży lub osobom odpowiedzialnym za prewencję.

Ogólne zasady dotyczące zachowania duszpasterzy, animatorów, wolontariuszy osób małoletnich w parafii:

czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową;
starać się o dobór wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów, wychowawców;
wspierać dzieci w ich rozwoju ku dojrzałości;
dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi);
czuwać nad równym traktowaniem dzieci, z uwzględnieniem ich potrzeb i osobistych uwarunkowań;
dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności;
organizować działania duszpasterskie w miejscach bezpiecznych;
utrzymywać możliwie żywy i transparentny kontakt z rodzicami dzieci;
dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobowych dzieci.

Rozdział VI

PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJI ZGŁOSZENIA PRZEMOCY LUB NIEWŁAŚCIWEGO ZACHOWANIA

Sposoby reagowania na oskarżenia lub niewłaściwe zachowania

W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania lub/oraz do delegata właściwej instytucji kościelnej.
Gdy sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich zatrudnionych w parafii bądź wolontariuszy, sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki w zależności od tego, czego dotyczyło to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć z tą osobą rozmowę i jeśli zajdzie taka potrzeba, to okresowo lub stale wycofać ją z pracy duszpasterskiej.
Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego rodziców oraz dyrekcję szkoły i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem, należy niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci oraz dyrekcję szkoły i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
Osoba zaufana przy przyjmowaniu zgłoszeń współpracuje z proboszczem.
Każda informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważnie, gdyż jest działaniem prewencyjnym.
Jeśli dorosły zaangażowany w pracę duszpasterską w parafii dowie się od dziecka, że doświadcza ono przemocy, automatycznie ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

Działania obowiązkowe w przypadku stwierdzenia krzywdzenia małoletniego

W prawie karnym wyróżnić możemy 2 rodzaje obowiązków zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Pierwszy z nich to obowiązek społeczny, drugi to obowiązek prawny. Choć oba rodzaje zasadniczo sprowadzają się do tego samego obowiązku, to elementem je odróżniającym są konsekwencje w razie niepodjęcia stosownych kroków.

2.1. Obowiązek społeczny – zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.

Wynika z art. 304 § 1 k.p.k.: każdy, kto dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym Prokuraturę lub Policję. Ale w przypadku obowiązku społecznego, niezawiadomienie odpowiednich organów ścigania nie stanowi przestępstwa.

2.2. Obowiązek prawny – zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.

Bezwzględny obowiązek zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa mamy wtedy gdy przestępstwo dotyczy najpoważniejszych czynów zabronionych. Ustawodawca wymienił je w art. 240 § 1 k.k. Do czynów tych należy m.in.: zabójstwo, seksualne wykorzystanie bezradności lub niepoczytalności innej osoby, obcowanie płciowe z osobą małoletnią lub doprowadzenie jej do poddania się czynnościom seksualnym.

Niepoinformowanie organów ścigania o przestępstwie w przypadku czynów zabronionych stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3.

Interwencje w przypadku zaistnienia krzywdy lub niewłaściwego zachowania wobec małoletniego

Procedury podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego opisuje poniższa tabela:

	Interwencja cywilna	Interwencja karna	Niebieska karta
Przesłanki	Zagrożenie dobra dziecka	Podejrzenie popełnienia przestępstwa	Przemoc domowa
Forma interwencji	Wniosek o wgląd w sytuację rodziny	Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa	Wypełnienie formularza NK-A
Właściwy organ / podmiot/ adresat zgłoszenia	Sąd rodzinny	Policja, prokuratura	Odpowiednie instytucje w gminie
Stosowane przepisy	Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego	Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego	Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej

Rozdział VII

POMOC OSOBOM SKRZYWDZONYM

Zasady udzielania pomocy małoletniemu dotkniętemu krzywdą

1.1. Podstawą udzielania pomocy dziecku krzywdzonemu jest podmiotowy kontakt (w tym nie zmuszanie go do potwierdzenia naszych podejrzeń) oraz zapewnienie mu bezpieczeństwa, najlepiej we współpracy z rodzicami lub, jeśli nie jest to możliwe – poprzez interwencję prawną oraz działania instytucjonalne.

1.2. Zasadą udzielania pomocy dziecku krzywdzonemu przez parafię jest współpraca zespołowa (ograniczona jednak, ze względu na zachowanie dyskrecji, do osób pracujących z dzieckiem
z włączeniem w to tzw. „osoby zaufania”) oraz interdyscyplinarna.

1.3. Podejmowane działania powinny opierać się na diagnozie dziecka i jego sytuacji, powinny być monitorowane i prowadzone do czasu uzyskania poprawy sytuacji dziecka. Działania parafii nie kończą się zatem z chwilą nawiązania współpracy z rodziną dziecka lub przekazania zawiadomienia odpowiednim służbom.

1.4. Proboszcz, osoba zaufana, Zespół ds. Prewencji zawsze podejmuje działania zgodne
z posiadanymi kompetencjami.

Współpraca interdyscyplinarna na rzecz pomocy małoletniemu

Przemoc wobec dzieci jest problemem,który wymaga zdecydowanego i jednocześnie wyważonego działania wszystkich osób, które dowiedziały się o niej lub podejrzewają jej występowanie. Ważne jest by było ono oparte na profesjonalnej wiedzy i umiejętnościach poszczególnych osób, zespołowe, skoordynowane, by bazowało na przyjętych w parafii, zgodnych z prawem, zasadach i procedurach,
a także wykorzystywało wiedzę i kompetencje innych służb odpowiedzialnych za pomoc.

Połączenie kompetencji parafii, szkoły, poradni specjalistycznej, służby zdrowia, ośrodka pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, organizacji pozarządowych, policji, prokuratury, sądu, podnosi skuteczność udzielanej pomocy.

Rozdział VIII

SPOSÓB POSTĘPOWANIA Z OSKARŻONYMI O WYRZĄDZENIE KRZYWDY LUB NIEWŁAŚCIWE ZACHOWANIE

Charakterystyka osoby oskarżonej

1.1. Do parafii mogą należeć osoby, które są oskarżone o różne przestępstwa bądź mają wyrok
w zawieszeniu, lub też wróciły do środowiska po odbytym wyroku. Nie powinny one pracować
z dziećmi, natomiast powinny zostać objęte pomocą duszpasterską.

1.2. W sytuacji, gdy oskarżonym jest dziecko, należy współpracować z jego rodzicami lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i potrzebne. Ich również dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską.

1.3. W sytuacji, gdy osobą oskarżoną jest duchowny lub osoba konsekrowana, należy zastosować się do wskazań uzyskanych od biskupa miejsca. Wobec takiej osoby powzięte zostają kroki przewidziane przez Wytyczne KEP. Taka osoba pod żadnym pozorem nie może pracować z dziećmi; natychmiast należy ją odsunąć od podejmowanej pracy do czasu wyjaśnienia sprawy.

1.4. Gdy osobą oskarżoną jest świecki pracownik lub wolontariusz parafialny, należy odsunąć taką osobę od podejmowanej pracy do czasu wyjaśnienia sprawy lub do czasu decyzji prokuratury oraz objąć ją opieką duszpasterską.

Prawa osoby oskarżonej

2.1. W procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również zadbać o zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy.

2.2. W przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną potwierdzone,
a oskarżenie znane było osobom postronnym, należy przekazać im informację o niewinności oskarżonego w formie komunikatu.

Telefony i kontakty wsparcia

Ø 571 805 535 Dyżur telefoniczny „Zgłoś krzywdę” można uzyskać informacje o procedurach kościelnych oraz wsparcie w przypadku trudności w zgłoszeniu krzywdy;

Ø E-mail [email protected] służy udzielaniu konsultacji w obszarze prawa kanonicznego osobom, które zgłosiły krzywdę wykorzystania seksualnego w Kościele;

Ø 11 61 11 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży;

Ø 800 120 226 – policyjny telefon zaufania;

Ø 800 120 002 – niebieska linia dla ofiar przemocy w rodzinie;

Ø 41 366 48 47 – Centrum Interwencji Kryzysowej Caritas Diecezji Kieleckiej;

Ø 41 344 55 92 – Poradnia Rodzinna Duszpasterstwa Rodzin Diecezji Kieleckiej.

Osobą zaufaną w par. św. Wawrzyńca w Górnie jest p. Jolanta Gawęcka, nauczycielka w SP w Górnie, e-mail: [email protected]

Liturgia dnia

Msze Święte

Kancelaria parafialna

Wiadomości diecezjalne

Standardy Ochrony Małoletnich